با وجود آنکه تاکنون هیچ گزارش رسمی یا غیررسمی از احتمال خرید جنگنده جی ۲۰ از چین توسط ایران منتشر نشده، اما بررسیها نشان میدهد که J-20 میتواند بهترین گزینه برای نیروی هوایی ایران باشد.
به گزارش تجارت نیوز، در شرایطی که توازن هوایی منطقه به نفع اسرائیل، ترکیه و عربستان سعودی در حال شکلگیری است و جنگندههای نسل پنجم F-35 در اختیار نیروی هوایی اسرائیل قرار دارد، دسترسی ایران به یک جنگنده نسل پنجم مانند J-20 میتواند موازنه را برهم بزند.
در این گزارش به بررسی مشخصات فنی J-20، مقایسه آن با رقبای منطقهای و تحلیل نتایج احتمالی در صورت وقوع نبرد هوایی پرداخته خواهد شد.
مشخصات فنی جنگنده جی ۲۰
J-20 که در چین با لقب “اژدهای توانا” (Mighty Dragon) شناخته میشود. طراحی بدنه آن بر پایه اصول پنهانکاری و مانورپذیری در سرعتهای بالا صورت گرفته و ویژگی اصلی آن قابلیت درگیری در نبردهای BVR (فراتر از میدان دید) و عملیات در عمق خاک دشمن بدون شناسایی زودهنگام است.
مشخصات فنی کلی جنگندهها
| مشخصه | J-20 چین | F-35I اسرائیل | F-15I اسرائیل | F-16I اسرائیل | J-10C ایران |
|---|---|---|---|---|---|
| طول (متر) | ۲۰+ | ۱۵ | ۱۹ | ۱۵ | ۱۴.۵ |
| وزن برخاست (کیلو) | ۳۷,۰۰۰ | ۳۱,۸۰۰ | ۳۰,۴۰۰ | ۱۹,۲۰۰ | ۱۹,۰۰۰ |
| سقف پرواز (کیلومتر) | ۲۰ | ۱۵.۲ | ۲۰ | ۱۵.۲ | ۱۶ |
| بیشینه سرعت (ماخ) | ۲.۰ | ۱.۶ | ۲.۵ | ۲.۰ | ۲.۲ |
طول بدنه J-20 بیش از ۲۰ متر، دهانه بال آن حدود ۱۳.۵ متر و حداکثر وزن برخاست آن به ۳۷ هزار کیلوگرم میرسد. بیشینه سرعت این جنگنده در ارتفاع بالا به ۲ ماخ و سقف پرواز آن تا ۲۰ کیلومتر است. در نسخههای اولیه این هواپیما، موتور روسی AL-31F استفاده میشد که همان موتور نصب شده بر روی خانواده Su-27/30 بود، اما در سالهای اخیر چین موفق به توسعه موتور داخلی WS-10C و در نهایت WS-15 شده است. موتور WS-15 در نسخههای جدید J-20 علاوه بر افزایش رانش به بیش از ۱۸۰ کیلو نیوتن، قابلیت ابرپروازی (سوپرکروز) بدون استفاده از پسسوز را در سرعت حدود ۱.۸ ماخ فراهم میکند.
از نظر راداری، J-20 به رادار AESA (آرایه فازی فعال) Type-1475 مجهز است که برد کشف آن در حالت استلز تا ۳۰۰ کیلومتر برای اهداف نسل چهار و تا ۱۳۰–۱۸۰ کیلومتر برای اهداف نسل پنج است.
سیستمهای جنگ الکترونیک پیشرفته، تجهیزات اخلالگر و سامانه هشداردهنده موشک (MAWS) و پرتابگرهای شراره و پوشال نیز در این جنگنده تعبیه شده است.
این جنگنده در بخش تسلیحات، چهار موشک هوا به هوای برد بلند PL-15 و ۲ موشک حرارتی PL-10 را در محفظههای داخلی خود حمل میکند. موشک PL-15 با برد بیش از ۲۰۰ کیلومتر و سامانه هدایت ترکیبی، در حال حاضر یکی از قدرتمندترین موشکهای BVR دنیاست.
برد عملیاتی
| جنگنده | برد عملیاتی (کیلومتر) |
|---|---|
| J-20 | ۱,۲۰۰ – ۱,۵۰۰ |
| F-35I | ۱,۱۰۰ |
| F-15I | ۳,۴۵۰ |
| F-16I | ۲,۲۰۰ |
| J-10C | ۱,۲۰۰ |
تسلیحات جنگنده جی ۲۰
چنگدو J-20 از یک توپ کنون برای درگیریهای هوایی نزدیک استفاده میکند.
در کنار این توپ، J-20 از هشت جایگاه نیز برای حمل تسلیحات بهرهمند است که امکان حمل موشکهای هوا به هوای PL-12C/D و PL-15 روی آنها وجود دارد.
چنگدو J-20 از دو محفظه داخلی حمل سلاح نیز برخوردار است که درون آنها امکان حمل موشک هوا به هوای کوتاه برد PL-10، موشکهای هوا به زمین، موشکهای ضد رادار، بمبهای هدایت شونده دقیق و بمبهای سقوط آزاد وجود دارد.
تسلیحات هوا به هوا
| جنگنده | موشک برد بلند | برد موشک (کیلومتر) | موشک حرارتی (کوتاه برد) |
|---|---|---|---|
| J-20 | PL-15 | ۲۰۰-۳۰۰ | PL-10 |
| F-35I | AIM-120D | ۱۸۰ | AIM-9X |
| F-15I | AIM-120C7 | ۱۰۵ | AIM-9L |
| F-16I | AIM-120C7 | ۱۰۵ | AIM-9L |
| J-10C | PL-15 | ۲۰۰-۳۰۰ | PL-10 |
مقایسه J-20 با جنگندههای رقیب منطقهای
در مقایسه با رقبای مستقیم در منطقه، J-20 از نظر سطح مقطع راداری (RCS) و قابلیت درگیری در برد بلند، برتری محسوسی دارد. سطح مقطع راداری این جنگنده در بهترین حالت به ۰.۰۰۵ متر مربع میرسد که در مقایسه با RCS حدود ۱.۲ متر مربع جنگنده F-16I و ۱۰ متر مربع F-15I اسرائیل، اختلاف قابل توجهی دارد. حتی در مقایسه با F-35I Adir نیز که RCS آن به ۰.۰۰۰۵ متر مربع میرسد، J-20 در موقعیت رقابتی قرار دارد و در برخی زوایا (جلو و نیمهجانبی) تفاوت چندانی میان این دو دیده نمیشود.
سطح مقطع راداری (RCS)
| جنگنده | سطح مقطع راداری (متر مربع) |
|---|---|
| J-20 | ۰.۰۰۵ |
| F-35I | ۰.۰۰۰۵ |
| F-15I | ۱۰ |
| F-16I | ۱.۲ |
| J-10C | ۱.۲ |
از نظر تسلیحاتی، J-20 با موشک PL-15 که برد آن ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر تخمین زده میشود، از F-35I مجهز به AIM-120D با برد حدود ۱۸۰ کیلومتر برتری دارد. در نبردهای داگفایت، F-16 و F-15 اسرائیلی چابکی بیشتری دارند، اما ویژگی استلز و قدرت مانور J-20 در سرعتهای بالا این ضعف را تا حد زیادی جبران میکند.
جنگندههای J-10C ایران نیز در صورت ورود به این میدان، با وجود برخورداری از موشک PL-15 و رادار AESA، به دلیل سطح مقطع راداری بالاتر (بیش از ۱.۲ متر مربع) و ضعف در پنهانکاری حرارتی و راداری، در مقابل F-35 آسیبپذیرتر خواهند بود.
برد رادار AESA
| جنگنده | برد کشف اهداف نسل ۴ (کیلومتر) | برد کشف اهداف نسل ۵ (کیلومتر) |
|---|---|---|
| J-20 (Type-1475) | ۳۰۰ | ۱۳۰-۱۸۰ |
| F-35I | ۳۲۰ | ۱۸۰-۲۲۰ |
| F-15I | ۲۴۰ | ۱۰۰-۱۳۰ |
| F-16I | ۱۶۰ | ۷۰-۱۰۰ |
| J-10C | ۱۵۰ | ۶۰-۸۰ |
نقش آواکس در نبرد هوایی
یکی از نقاط قوت هر نیروی هوایی در جنگ مدرن، بهرهگیری از سامانههای هشدار زودهنگام هوابرد (آواکس) است. اگر ایران به یک آواکس پیشرفته و هماهنگ با شبکه نبرد خود ( نسخه چینی KJ-500) مجهز باشد، قابلیت کشف زودهنگام جنگندههای استلز F-35I اسرائیل از فاصله ۱۵۰–۲۰۰ کیلومتری فراهم خواهد شد.
در چنین شرایطی، J-20های ایرانی به لطف دادههای لحظهای و موقعیتیابی دقیق میتوانند با آگاهی تاکتیکی بالا وارد درگیری BVR شوند.
نقش آواکس در نبرد هوایی
یکی از نقاط قوت هر نیروی هوایی در جنگ مدرن، بهرهگیری از سامانههای هشدار زودهنگام هوابرد (آواکس) است. اگر ایران به یک آواکس پیشرفته و هماهنگ با شبکه نبرد خود ( نسخه چینی KJ-500) مجهز باشد، قابلیت کشف زودهنگام جنگندههای استلز F-35I اسرائیل از فاصله ۱۵۰–۲۰۰ کیلومتری فراهم خواهد شد.
در چنین شرایطی، J-20های ایرانی به لطف دادههای لحظهای و موقعیتیابی دقیق میتوانند با آگاهی تاکتیکی بالا وارد درگیری BVR شوند.
سامانههای جنگ الکترونیک و آواکس
| جنگنده | سامانه جنگ الکترونیک | قابلیت لینک داده | پشتیبانی آواکس |
|---|---|---|---|
| J-20 | پیشرفته، شامل اخلالگرها و MAWS | دارد | هماهنگ با آواکس چینی |
| F-35I | بسیار پیشرفته و یکپارچه | دارد | هماهنگ با E-2D آواکس |
| F-15I | متوسط | دارد | هماهنگ با آواکس آمریکا |
| F-16I | پایهای | دارد | هماهنگ با آواکس آمریکا |
| J-10C | متوسط | دارد | هماهنگ با آواکس چینی |
در نبرد بدون آواکس، J-20 ناچار است متکی به رادار داخلی خود عمل کند که برد آن در کشف F-35 در بهترین حالت به ۱۳۰ کیلومتر محدود است. اما با حضور آواکس، اطلاعات مسیر حرکت، سرعت و ارتفاع دشمن در اختیار خلبانان J-20 قرار گرفته و این جنگندهها میتوانند در برد ۲۰۰ کیلومتر از F-35ها را با PL-15 هدف قرار دهند.
در مقابل، F-35 در حالت passive و با رادار خاموش عمل خواهد کرد و امکان پیشروی بیخطر برایش دشوار میشود.
همچنین در مقایسه با جنگنده J-10C، باید گفت با وجود بهرهمندی هر دو از موشک PL-15 و رادار AESA، سطح مقطع بالاتر J-10C باعث میشود حتی در حضور آواکس، F-35 در فاصله ۶۰–۸۰ کیلومتری آن را کشف و پیش از شلیک موشک، آن را درگیر کند. درحالیکه J-20 تا فاصله ۸۰ کیلومتری از F-35 همچنان در وضعیت پنهانکاری مؤثر باقی میماند.
تحلیل نبرد هوایی فرضی با حضور جنگنده جی ۲۰
اگر سناریویی فرضی را در نظر بگیریم که ایران به ۱۲ فروند جنگنده J-20 مجهز شده و در کنار آن از یک آواکس پیشرفته نیز بهره میبرد، آرایش نیروهای هوایی اسرائیل شامل ۸ F-35I، ۶ F-15I و ۸ F-16I در برابر آن قرار خواهد گرفت. در این نبرد، آواکس ایرانی قادر است موقعیت F-35های اسرائیلی را از فاصله ۱۵۰–۲۰۰ کیلومتری کشف کند و دادههای لحظهای را در اختیار J-20ها بگذارد.
موتور و رانش
| جنگنده | نوع موتور | رانش خشک (کیلو نیوتن) | رانش با پسسوز (کیلو نیوتن) |
|---|---|---|---|
| J-20 | WS-10C / WS-15 | ۱۳۰-۱۵۰ | ۱۸۰+ |
| F-35I | Pratt & Whitney F135 | ۱۳۰ | ۱۹۰ |
| F-15I | Pratt & Whitney F100 | ۶۵ | ۱۳۰ |
| F-16I | General Electric F110 | ۷۰ | ۱۳۰ |
| J-10C | WS-10C | ۱۳۰ | ۱۵۰ |
با دریافت این اطلاعات، J-20ها بدون روشنکردن رادار و تنها از طریق لینک داده و سامانه جنگ الکترونیک، موشکهای PL-15 خود را از فاصله ۲۰۰–۲۲۰ کیلومتری شلیک خواهند کرد. در این فاصله، F-35 در حالت passive خواهد بود و امکان شناسایی سریع تهدید را نخواهد داشت. F-15 و F-16های اسرائیلی نیز به دلیل سطح مقطع راداری بسیار بالا (بین ۱.۵ تا ۱۲ متر مربع) در برابر J-20 و پدافند Bavar-373 ایرانی بسیار آسیبپذیر خواهند بود.
قابلیتهای پنهانکاری (استلز)
| جنگنده | تکنیکهای پنهانکاری | سطح پنهانکاری کلی |
|---|---|---|
| J-20 | بدنه زاویهدار، پوشش جذب رادار | بالا |
| F-35I | بدنه یکپارچه، پوشش جذب رادار | بسیار بالا |
| F-15I | اصلاحات محدود | پایین |
| F-16I | اصلاحات محدود | پایین |
| J-10C | پوشش جذب رادار | متوسط |
در ادامه، با نزدیکشدن فاصله به محدوده ۸۰ کیلومتر، F-35ها میتوانند J-20 را کشف و اقدام به شلیک AIM-120D کنند، اما فاصله زمانی میان شلیک موشک PL-15 و پاسخ AIM-120D عملاً موجب میشود که جنگندههای اسرائیلی در شرایط دشواری قرار گیرند. J-20 بهدلیل استلز مؤثر و برد بالای موشکهایش میتواند بخش عمدهای از نبرد را در فاصله ایمن اداره کند و تنها در داگفایت در برابر F-16ها آسیبپذیر خواهد بود.
برتریها و ضعفهای کلیدی
| جنگنده | برتریها | ضعفها |
|---|---|---|
| J-20 | برد بلند موشک، پنهانکاری، سوپرکروز | تکنولوژی موتور هنوز در حال تکامل |
| F-35I | پنهانکاری بسیار بالا، سامانههای الکترونیک | هزینه بالا، محدودیت در برد |
| F-15I | سرعت بالا، قدرت حمل تسلیحات سنگین | پنهانکاری پایین |
| F-16I | چابکی بالا، هزینه عملیاتی پایین | پنهانکاری پایین |
| J-10C | قیمت مناسب، رادار AESA | پنهانکاری متوسط، برد محدود |
با این ترکیب، ایران در نبرد BVR برتری مطلق داشته و عملاً جنگندههای F-16 و F-15 را پیش از رسیدن به محدوده مؤثر درگیری از دست خواهد داد. F-35ها نیز ناچار خواهند بود در محدوده دورتر باقی بمانند یا در صورت ورود به منطقه درگیری، درگیر نبردی نامتوازن شوند.
منبع: بیتران
